PQ5R؛ روش صحیح مطالعه:
قبل از تدریس فصل و کتاب درسی، نگاه اجمالی داشته باشید و به عکس‌ها و سرفصل‌ها و… توجه کنید و به صورت روزنامه‌وار آن‌ها را مطالعه کرده و به سؤالات آخر فصل پاسخ دهید.
این روش شامل بخش‌هایی زیر است:
- پیش‌خوانی: قبل از تدریس فصل و کتاب درسی، نگاه اجمالی داشته باشید و به عکس‌ها و سرفصل‌ها و… توجه کنید و به صورت روزنامه‌وار آن‌ها را مطالعه کرده و به سؤالات آخر فصل پاسخ دهید.
هدف: تیتر مطالب به دست می‌آید.
- بخش‌بندی: قسمت‌های مختلف مبحث را بخش‌بندی کنید. قسمت‌های سخت را در یک پاراگراف کوچک‌تر تقسیم کنید تا خواندنش برای‌تان راحت و آسان باشد و قسمت‌های آسان را در پاراگراف‌های بزرگ‌تر تقسیم کنید.
هدف: مطالب را با توجه به سختی و آسانی آن‌ها از حالت کلی دربیاورید.
- سؤال‌گذاری: در مورد تیترهایی که خوانده‌اید از خودتان سؤال کنید.
هدف: کاهش پرش ذهنی در ایجاد ارتباط بین مطالب و افزایش تمرکز.
- 4. خواندن: روش درست خواندن این است که با صدای آرام و با تعقیب دست (انگشت) زیر مطلب باشد. خواندن نباید با صدای بلند باشد؛ چون انرژی بیش‌تری صرف می‌کنید و باعث خستگی زودرس می‌شود.
هدف: مطالب با تعقیب انگشت در ذهن تثبیت می‌شود. به مطالب توجه بیش‌تری می‌شود. جلوی پرش ذهنی را می‌گیرد.
- خلاصهنویسی: بعد از خواندن مطلب مورد نظر کتاب را ببندید و هر آن‌چه در ذهنتان هست روی کاغذ یادداشت کنید.
خلاصهنویسی به سه صورت است: 1. دایره‌ای، 2. درخت حافظه، 3. جملات کوتاه و تداعی‌کننده
درخت حافظه: مطلب اصلی در ریشه‌ی آن و در هر یک از شاخه‌ها مطالب ریز مربوط به مطالب اصلی نوشته می‌شود.
جملات کوتاه و تداعی‌کننده: خلاصهنویسی نباید کلی‌نویسی باشد، بلکه باید از جملات کوتاه و تداعی‌کننده استفاده شود.
جملات کوتاه: در یک جمله‌ی کوتاه همه‌ی مطالب را دربرگیرد.
مثال: واکویل محل ذخیره‌ی آب در سلول
جملات تداعی‌کننده: یک‌سری مطالب قدیمی را با جملات اختصاری به یک‌سری مطالب جدید ربط دهید و با مطالعه‌ی آن به کل مطالب پی ببرید.
مثال: گچ پژ «این حروف در عربی نیستند»
- 6. تعریف و تجسم: در این مرحله بعد از خلاصهنویسی یک بار دیگر مطالب را در ذهن خود تجسم کنید و یک بار دیگر با صدای بلند به خودتان به صورت یک معلم توضیح دهید.
هدف: متوجه می‌شوید که مطلب را خوب یاد گرفته‌اید یا نه.
- سازمان‌دهی و مرتب کردن: تمام مطالبی را که خلاصهنویسی کرده بودید و نظم خاصی نداشت، یک‌جا به صورت منظم جمع و سازمان‌دهی کنید. هم‌چنین مطالب را در ذهن خود نیز مرتب کنید و بعد آن را دوباره با صدای بلند به خودتان توضیح دهید.
هدف: ثبت مطلب در ذهن
- 8. مرور بلافاصله: هر آن‌چه از مطلب خوانده‌شده خلاصه کردید در عرض 5 یا 6 دقیقه مرور کنید (فقط خلاصه‌نویسی‌ها).
هدف: اطمینان از تثبیت مطلب در ذهن
- ارزیابی و جمع‌بندی: بعد از خواندن (مرور) کردن خلاصه‌نویسی‌ها امتحانی به صورت تستی یا تشریحی یا از سؤالات آخر کتاب یا امتحانات مدرسه یا از کتاب‌های کمک‌درسی و… از خود بگیرید.
هدف: خودتان را محک می‌زنید.
در روش PQ5R سه چیز مهم را در نظر بگیرید:
- صرفه‌جویی در زمان را یاد بگیرید.
- سطح یادگیری را افزایش دهید.
- مطالعه را برای خود لذت‌بخش کنید.
مهم: روش PQ5R باعث می‌شود مطالعه برای شما از حالت حفظی به حالت یادگیری تبدیل شود.
برای این‌که بتوانید روش غلط مطالعه‌ی خود را کنار بگذارید و از روش صحیح PQ5R مطالعه کنید حدود 21 الی 40 روز وقت می‌برد.
